Công khai Ngân sách nhà nước theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước 2025
30/08/2025
Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) được Quốc hội ban hành ngày 25/06/2025 có nhiều thay đổi so với Luật NSNN năm 2015, trong đó có nội dung thay đổiquy định về công khai NSNN nhằm nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và hiệu quả trong quản lý tài chính công.
Minh bạch, rõ ràng trong các hoạt động tài chính công luôn là yêu cầu bức thiết, là nền tảng để xây dựng lòng tin của người dân vào chính quyền. Điều 15 Luật NSNN 2025 đã cụ thể hóa nguyên tắc này, quy định cụ thể về việc công khai NSNN, từ công khai dự toán đến quyết toán NSNN và các thủ tục liên quan. Quy định này thúc đẩy tính hiệu quả và trách nhiệm giải trình trong quản lý tài chính công.
Tăng cường công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý ngân sách là một trong những điểm mới nổi bật của Luật NSNN 2025. Thay vì chỉ yêu cầu công khai ở các mốc thời gian và đối tượng nhất định như Luật NSNN 2015, Luật mới quy định chi tiết về nội dung, trách nhiệm và hình thức công khai ngân sách. Các nội dung công khai được mở rộng đáng kể, bao gồm dự toán, tình hình thực hiện dự toán, quyết toán, số bổ sung từ ngân sách cấp trên, số tiết kiệm chi, kinh phí chưa sử dụng, và kế hoạch tài chính định kỳ (quý, năm) của các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Thông tin này sẽ được công khai rộng rãi thông qua cổng thông tin điện tử, niêm yết và báo cáo với các cơ quan dân cử. Việc này không chỉ góp phần tạo dựng niềm tin trong nhân dân mà còn nâng cao trách nhiệm giải trình của các cơ quan nhà nước, tạo nền tảng cho một nền tài chính công minh bạch và hiệu quả.
Theo quy định tại Điều 15 Luật NSNN 2025, mọi hoạt động thu, chi của Nhà nước, từ cấp Trung ương đến địa phương, đều phải được công bố rộng rãi. Nội dung công khai đảm bảo cho người dân và các cơ quan, tổ chức có thể tiếp cận thông tin một cách đầy đủ:
- Đối với các cấp ngân sách: Phải công khai dự toán, báo cáo tình hình thực hiện dự toán và quyết toán NSNN, bao gồm các số liệu tổng hợp và báo cáo thuyết minh chi tiết (trừ những thông tin thuộc lĩnh vực an ninh, quốc phòng và bí mật nhà nước). Việc công khai này giúp người dân nắm rõ kế hoạch chi tiêu của Nhà nước, từ đó giám sát việc sử dụng nguồn lực công một cách hiệu quả.
- Đối với các đơn vị dự toán và các tổ chức được hỗ trợ từ NSNN: Phải công khai dự toán thu, chi; tình hình thực hiện và quyết toán NSNN, đảm bảo yêu cầu kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng ngân sách tại từng cơ quan, đơn vị tránh lãng phí, tiêu cực.
- Đối với các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách: Các quỹ này cũng phải công khai kế hoạch tài chính, tình hình thực hiện và quyết toán tài chính.
- Đối với các dự án đầu tư công: Việc công khai tuân thủ theo quy định của pháp luật về đầu tư công, đảm bảo mọi khoản chi cho các dự án lớn đều minh bạch, rõ ràng.
- Hình thức công khai: Các thông tin này có thể được công bố thông qua nhiều hình thức đa dạng, như công bố tại các kỳ họp, niêm yết tại trụ sở, phát hành ấn phẩm, thông báo trên các phương tiện truyền thông đại chúng, và đặc biệt là trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan, đơn vị. Việc bắt buộc công khai trên các cổng thông tin điện tử là một bước tiến mới, giúp thông tin được tiếp cận nhanh chóng, rộng rãi hơn trong kỷ nguyên số.
Để việc công khai phát huy hiệu quả trong thực tiễn, Điều 15 Luật NSNN 2025 còn quy định rõ về trách nhiệm và các chế tài. Các đối tượng có trách nhiệm phải thực hiện công khai đầy đủ, đúng hạn theo các chỉ tiêu, biểu mẫu do Bộ Tài chính quy định, nếu vi phạm, sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật. Điều này khẳng định quyết tâm của Nhà nước trong việc thúc đẩy tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Việc công khai ngân sách nhà nước không chỉ là một quy định pháp lý, mà còn là một công cụ mạnh mẽ để tăng cường sự minh bạch, củng cố lòng tin của người dân và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công. Khi mọi thông tin đều được công khai, rõ ràng, nguồn lực của đất nước sẽ được sử dụng một cách hợp lý và hiệu quả hơn, phục vụ tốt hơn cho sự phát triển bền vững của quốc gia./.
-VCS Việt Nam-